«Καλό ΄ναι τ’ Άγιος ο Θεός»: Ένα ακόμη λαϊκο-θρησκευτικό τραγούδι της κερκυραϊκής παράδοσης, από τη ΓΕΙΤΟΝίΑ στους Καστελλάνους Μέσης

Η ΓΕΙΤΟΝίΑ αποδίδει το "Καλό 'ναι τ' Άγιος ο Θεός" στην Ιόνιο Βουλή τη Μεγ. Τρίτη του 2012

Ένα ακόμη μισοξεχασμένο τραγούδι της λαϊκής παράδοσης της Κέρκυρας, ξαναζωντανεύει αυτές τις μέρες από τον Πολυφωνικό Χορό Κυνοπιαστών «Γειτονία».

Πρόκειται για το λαϊκοθρησκευτικό τραγούδι «Καλό ’ναι τ’ Άγιος ο Θεός» που αποδιδόταν μονοφωνικά από πολλά άτομα μαζί – άντρες και γυναίκες - στο σπίτι, στις γειτονιές, στα εργαστήρια, στα χωράφια, στο μάζεμα της ελιάς, στην φροντίδα των αμπελιών, στο φύτεμα της πατάτας, με μελωδία εκκλησιαστικής απόχρωσης, που πλησιάζει αυτήν του «΄Ασπιλε» στην κερκυραϊκή εκδοχή του.

Το τραγούδι αυτό τραγουδούσαν επί αιώνες, παντού στην Κέρκυρα, ειδικά δε στους Κυνοπιάστες, μέχρι τη 10ετία του 1960 και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία – κυρίως γυναίκες - θυμούνται ακόμη τα λόγια και τη μελωδία του.

Καλό ΄ναι τ’ ΄Αγιος ο Θεός, καλός κι όπου το λέει.

Όπου το λέει σώνεται κι όπου τ’ ακούει αγιάζει

κι όπου το καλαφροκαστεί παράδεισο θα λάβει.

Αυτοί είναι οι τρεις πρώτοι στίχοι - η εισαγωγή - του λαϊκοθρησκευτικού τραγουδιού της υπαίθρου Κέρκυρας, που το τραγουδούσαν κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής και ιδιαίτερα της Μεγάλης Εβδομάδας. 

https://www.youtube.com/watch?v=JFIYNfxquT0

Ο αριθμός των στίχων του κυμαίνεται από σαράντα έξι (46) έως και εκατόν ένα 101, με μικρές ή μεγαλύτερες παραλλαγές από χωριό σε χωριό, που αποδίδουν με απλό τρόπο, το περιεχόμενο των ευαγγελίων, περιγράφοντας τα Πάθη του Χριστού, με κατάληξη την Ανάστασή του.

Ο ερευνητής – δάσκαλος Νίκος Πακτίτης, κατέγραψε το τραγούδι αυτό στις Νυμφές το 1969, στο Χλωμό το 1980 και την ίδια εποχή το αντέγραψε στους Κουραμάδες, από παλαιό χειρόγραφο, με έτος αναφοράς το 1820.

Στην Υπαπαντή, στους Καστελλάνους Μέσης

Ο Πολυφωνικός Χορός Κυνοπιαστών «Γειτονία» πρόκειται να αποδώσει το «Καλό `ναι τ’ Άγιος ο Θεός» μονοφωνικά και ενδιάμεσες απαγγελίες, στην εκδήλωση που οργανώνει τη Μεγάλη Δευτέρα (24 Απριλίου 2016) το βράδυ, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καστελλάνων Μέσης, με θέμα «Το Θείο Πάθος μέσα από τις Γραφές, τη λογοτεχνία και την παράδοση».

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις 8.30 το βράδυ, στην ιστορική εκκλησία της Υπαπαντής του Χριστού, στους Καστελλάνους Μ.

Τον χορό συντονίζει ο Γιώργος Ανυφαντής, ενώ τη Λαογραφική έρευνα επιχειρεί ο Στέφανος Πουλημένος.

Την εκδήλωση επιμελείται και παρουσιάζει η Άννα Δαφνή.

Ολόκληρο το λαϊκοθρησκευτικό τραγούδι έχει ως εξής:

      Καλό `ναι τ’ `Αγιος ο Θεός

Καλό ΄ναι τ’ ΄Αγιος ο Θεός, καλός κι όπου το λέει.

Όπου το λέει σώνεται κι όπου τ’ ακούει αγιάζει

κι όπου το καλαφροκαστεί, παράδεισο θα λάβει.

Παράδεισο και σ’ εκκλησιές και σ’ άγια μοναστήρια,

κάτου στα Ιεροσόλυμα και στου Χριστού τον τάφο.

Κει που δέντρο δεν ήτανε και δέντρο εφανερώθη,

το δέντρο ήταν ο Χριστός κι οι κλώνοι οι Αποστόλοι,

τα φύλλα ήταν οι Μάρτυρες κι οι ρίζες οι Προφήτες,

που προφητεύαν κι έλεγαν για του Χριστού τα πάθη.

- Χριστέ μου πώς τα υπόμεινες τα θλιβερά μαρτύρια;

ΧΡΙΣΤΟΣ:

- Τα υπόμεινα, τα βάσταξα για τη Χριστιανοσύνη

για να πιστέψουν οι πιστοί κι οι δύσπιστοι Οβραίοι.

Ο Φαραώ ηθέλησε να φτάξει τρία περόνια.

Μα ΄κείνος ο παράνομος βαρεί και φτιάχνει πέντε

- Συ Φαραώ που τά ΄καμες εσύ να μας διατάξεις.

ΦΑΡΑΩ:

- Βάλτε τα δυό στα χέρια του, τα δυό στα δυό του πόδια

Το πέμπτο το φαρμακερό, βάλτε το στην καρδιά του

Η Παναγιά καθότανε στο σπίτι μοναχή της

την προσευχή της έκανε για τον μονογενή της.

Φωνή εξήλθε απ’ ουρανού κι απ’ αρχαγγέλου στόμα.

ΦΩΝΗ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ:

- Πάψε κυρά τσι προσευχές, πάψε και τσι μετάνοιες,

Τι τον υγιό σου πιάσανε και σαν ληστή τον πάνε

και σαν αρνί στο μακελειό έτσι τον κουβαλάνε.

Σαν τ’ άκουσε η Δέσποινα, έπεσε δειλιασμένη

σταμνί νερό τση φέρανε, τρία κανάκια μόσχο

και τρία το ροδόσταμο να τσή ΄ρθει ο λογισμός της.

Και σαν τση ήρθε ο λογισμός και σαν τση ήρθε ο νους της,

ζητά τσι τρεις γειτόνισσες, τσι τρεις της φιλονάδες,

τη Μάρθα, τη Μαγδαληνή και του Λαζάρου μάνα,

και του Ιακώβ την αδελφή, κι οι τέσσερις αντάμα…

Πήρανε το στρατί – στρατί, στρατί το μονοπάτι,

και το στρατί τσι έβγαλε μέσ’ των ληστών τσι πόρτες.

Κι ήταν οι πόρτες κλειδωτές και τα κλειδιά παρμένα

ήταν και τ’ Οβριόπουλα τσι πόρτες καθισμένα.

Άνοιξε πόρτα του ληστή και πόρτα του Πιλάτου!

Κι η πόρτα από το φόβο της άνοιξε μοναχή της.

Τηρά ζερβά, τηρά δεξιά, κανένα δε γνωρίζει,

τηρά και δεξιότερα, βλέπει τον ΄Αη Γιάννη.

ΠΑΝΑΓΙΑ:

- Αη Γιάννη Πρόδρομε και Βαπτιστή του γιού μου,

μην είδες το παιδάκι μου και σε διδάσκαλό σου;

ΑΗ  ΓΙΑΝΝΗΣ:

- Δεν έχω γλώσσα να στο ΄πω, γλώσσα να στο μιλήσω,

και χέρι παλαμόχερο, για να σου τονε δείξω.

ΠΑΝΑΓΙΑ:

- Εχεις και στόμα να το πεις, στόμα να το μιλήσεις,

έχεις και παλαμόχερο για να μου τονε δείξεις.

ΑΗ ΓΙΑΝΝΗΣ:

Βλέπεις εκείνον το γυμνό, τον παραπονεμένο,

όπου φορεί ποκάμισο στο αίμα βουτηγμένο;

Εκείνος είν’ ο γιόκας σου και μένα ο δάσκαλός μου.

ΠΑΝΑΓΙΑ:

- Απ’ ποιόν γκρεμό να γκρεμιστώ, γκρεμό να πα’ να πέσω

με τι μαχαίρι δίκοπο ν’ αδικοθανατέψω;

Και ο Χριστός απάντησε από τη σταύρωσή του:

Όχι μάνα, μη σκοτωθείς, υπομονή να κάμεις

Και δώσε συ παρηγοριά στες πικραμένες μάνες.

Και μεσ’ το μέγα Σάββατο, κοντά στο μεσημέρι,

που θα λαλήσει ο πετεινός, σημάνουν οι καμπάνες,

σημάνει κι η Αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,

τότες κι εσύ μανούλα μου να ‘χεις χαρές μεγάλες.

Και τη Λαμπρή τ’ αποταχιά, που ντύνουν μάνες τα παιδιά,

κι οι αδερφές τα’ αδέρφια, τότες κι εσύ μανούλα μου

τον ακριβόν υγιό σου.

ΧΟΡΟΣ:

Μπροστά του βάνουν τα λαμπρά και πίσω τα βελούδα

και στην κορφή του κεφαλιού, στεφάνι με λουλούδια.

Καλό είν’ τ’ ΄Αγιος ο Θεός, καλός κι όπου το λέει,
Όπου το λέει σώνεται κι όπου τ’ ακούει αγιάζει.